2023 yil 30 aprel kuni bo'lib o'tgan Referendumda O'zbekiston xalqi yangi tahrirdagi O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini qabul qildi.

Yangi tahrirda qabul qilingan O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 6 bo'lim, 27 bob, 155 moddadan iborat.

Keling, yangi tahrirdagi O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining muhimiga to'xtalib o'taylik. 

Yangi Konstitutsiyada –  “inson-jamiyat-davlat”  oldin surildi va kelgusida rivojlanishining muhim sharti sifatida e'tirof etilmoqda.

Konstitutsiyada davlat suverenite prinsipi yanada mustahkamlanib,  
 1-o‘simlikning birinchi versiyasi “O‘zbekiston - boshqaruvning respublika shakliga ega bo‘lgan suver demokratik, huquqiy, ijtimoiy va dunyoviy davlat” qat'iy. mustahkamlab qo'yildi.

Ijtimoiy davlat – u qanday ko'rinishda bo'ladi? 

Shuni ta' olish kerakki, ijtimoiy davlat o'zining siyosatida ijtimoiy jarayonlardan kelib chiqib, faoliyat yuritadi. asosiy – jamiyatda yaratilgan moddiy va ma'naviy boyliklarni ijtimoiy maqsad asosida qayta taqsimlashdan iboratdir. Bunda, har bir fuqaroning maishiy turmush tarzi holatini sifat darajasi yuqori darajaga olib chiqish, aholining turmush sharoiti tabaqalanishiga, ular o'z yashash sharoitlari uchun sarf-xarajatlar bo'yicha kattalashib ketadi. Yo'l qo'ymas va aholining ijtimoiy himoyaga muhtoj qismiga davlat tomonidan berilgan kafolatli tizim orqali yordam ko'rsatiladi. Yana ham aniqrog'i, asosli maqsad ne'matlardan ijtimoiy kafolatlar orqali hamma bahramand bo'lishi ta'minlanadi. Aholisining davlatini ko'p bolali oilalar tashkil etgan mamlakatda ijtimoiy tamoyili belgilanishining ahamiyatini tasavvur etish qiyin emas.

O'zbekistonni dunyoviy davlat sifatida qanday tasavvur etish kerak?

Konstitutsiyada hamma uchun vijdon kafolatlanishi, har kim erkin qilish dinga e'tiqod yoki hech qaysi dinga e'tiqod qilmas huquqiga ega bo'lishi, diniy qarashlarni majburan singdirishga yo'l qo'yilishini ta'minlash. haqida. Ya'ni, diniy e'tiqod – har kimning xususiy ishi. Ayni vaqtda, din davlatdan ajratilgan. Bu O'zbekistonda qurilayotgan fuqarolik jamiyati va dunyoviy demokratik davlatga to'g'ri keladi.  

Konstitutsiyaning 55- tahririda har kimga o'z huquq va erkinliklarini sud orqali himoya qilish, davlat organlarining va boshqa idoralarning, ular mansabdor shaxslarining qonunga xilof qarorlari, va harakatsizligi ustidan sudga shikoyat qilish huquqi kafolatlanishi, har kimga huquq va erkinliklarini tiklash uchun uning ishi qonunda belgilangan muddatlarda vakolatli, mustaqil hamda xolis sud ko'rib konstitutsiyaviy normaviy darajada mustahkamlandi va sud nazoratining asosi belgilab berildi. Bugungi kunda konstitutsiyaviy huquqlarni himoya qilishning ushbu yuridik shaxsiy, iqtisodiy, jinoiy va ma'muriy sud ishlarini boshqarishda samarali qo'llanishi. Bevosita sudga murojaat qilish yordamng o'z huquqlarini himoya qilish uchun.   

Konstitutsiyada sud himoyasida bo'lish huquqini mustahkamlanishi insonparvar, demokratik, huquqiy davlat qurish jarayonini hal qilish amaliy yechimining muhim kafolati bo'ldi. Ma'lumki, davlatning zaruriy belgilaridan biri qonuniy mustaqil suddir. Huquq sudning huquqni himoya qilish huquqi va o'zaro nisbati “huquq uni himoya qilish uchun bor joydadir” prinsipi orqali namoyon bo'ladi.

O'zbekiston Respublikasi Prezidentining “Yangi tahrirdagi O'zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasini amalga oshirish bo'yicha birinchi navbatdagi chora-tadbirlar to'g'risida” 2023 yil 8 maydagi PF-67-sonli farmonida sud himoyasida bo'lish huquqini ta'minlash aniq chora- Belgilandi.

Sud nazoratini yangi Konstitutsiyamizda kafolatlanishi, sud nazoratini barcha sohalarga tatbiq qilish bilan birga sudning inson huquqlarini himoya qilishdagi rolini yanada samaraliga xizmat qiladi. 

Sudlar va konstitutsiyaviy normalarni to'g'ridan-to'g'ri va bir xilda qo'llash orqali inson huquqlariga oid kafolatlarni to'laqonli ta'minlash 2023 yil 23 iyunda O'zbekiston Respublikasi Oliy sudi. Plenumining Odil sudlovni amalga oshirishda “Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi normalarini toʻgʻridan-toʻgʻri toʻgʻrilash toʻgʻrisida”gi 16-sonli qarori. qabul qilish.

Ushbu Plenum qarorining 1-bandida ta’kidlanishicha, O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi 15-tizimining   boshqa qismiga   ko‘ra, Konstitutsiya mamlakatning butun oliy yuridik kuchga ega, to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘g‘risidagi qarori. qabul qiladi. va yagona huquqiy makonning asosini tashkil etadi.

Konstitutsiyaning   oliy yuridik kuchga egaligi haqidagi qoidaning normalari barcha qonunlar va boshqa normativ-huquqiy hujjatlardan ustun turishini anglatadi.

Shunga ko'ra ko'rib chiqilayotgan ishlarni tartibga solishni tartibga solvchi qonun va boshqa normativ-huquqiy hujjatlarning mazmunini va   Konstitutsiya   normalarini to'g'ridan-to'g'ri to'g'ridan-to'g'ri amal qilish huquqini beruvchi oliy yuridik kuchga. ega normativ-huquqiy asos sifatida qo'llashi lozim.

Sud   Konstitutsiya   normalarini tegishli qonunlar va boshqa normativ-huquqiy hujjatlar qabul qilinganligi vaji bilan qo'llashni rad etish yo'l quyilishiga e'tibor qaratishlari kerak.

Muayyan ishda qo'shimcha zarur bo'lgan   Konstitutsiyaning   normasida boshqa normativ-huquqiy hujjatlarga havola qilingan, ishni ko'rib chiqayotgan sudlar   Konstitutsiya   va qonunchilikni tartibga soluvchi qonunga asoslanishi. lozim.

 Konstitutsiyaning   20-yilda   insonning huquq va erkinliklari bevosita amal qilishi; Insonning va erkinliklari davlat organlari, qurilishning o'zi o'zi boshqaruv organlari.

Shunga ko'ra, sudlar davlat organlari, sudlarning o'zini o'zi boshqarish organlari, sudlar mansabdor shaxslari bilan munosabatlarda inson huquqlarining samarali himoyasini ta'minlash organlari va sudlar mansabdor shaxslari tomonidan insonga unga nisbatan xavfsizlik organlari. huquqiy ta'sir qilish huquqini qo'llashda   Konstitutsiyada   himoya mutanosiblik amaliga rioya qilish kerak.

Bunda inson bilan davlat organlarining o'zaro munosabatlarida qonunchilikdagi barcha ziddiyatlar va noaniqliklar inson foydasiga talqin qiladi.

Konstitutsiyaning   29- '   '

Har bir shaxs jinoyat protsessining har qanday bosqichida, shaxs ushlanganida esa uning harakatlanish erkinligi huquqi amalda nazoratdan e'tiboran o'z tanloviga ko'ra advokatni himoya qilish huquqiga ega.

65-yillik Konstitutsiyani  yaxshilashda O'zbekiston iqtisodiyotining negizini xilma-xil shakllardagi mulklar tashkil etishi, davlat bozor munosabatlarini rivojlantirish va halol mulk uchun shart-sharoitlarni himoya qilish. qilish, tadbirkorlik va mehnat qilish erkinligini kafolatlash, O'zbekiston Respublikasida barcha mulk huquqini himoya qilish. xususiy mulk daxlminsiz, mulkdor o'z mol-mulkidan qonunda nazarda tutilgan vaqtda va tartibda sudning qaroriga asoslanmagan holda mahrum qilish mumkin emasligi,  
 66- mulkda mulkdor o'ziga tegishli bo'lgan. mol-mulkka o' Ishicha egalik qilish, undan yuk tashish va uni etishtirish, mol-mulkdan yuborish atrof-muhitga zarar yetkazish, boshqaruvni boshqarish, jamiyat va davlatning huquqlarini hamda shaxsiy manfaatlarini. buzmasligi kerakligi.

Shuni ta' yuklash joizki, Yangi O'zbekistonning yangilangan Konstitutsiyasini yangi taraqqiyot bosqichi olib chiqadi va barcha ishlab chiqarish chiqarishga huquqiy podevor bo'lib xizmat qiladi. 

Viloyat sudining sudyasi                             E.Ro'zimov